دمپر هواکش چیست و چه کاربردی دارد؟

دمپر هواکش چیست و چه کاربردی دارد؟
دمپر هواکش ( Fan Damper )از تجهیزات کاربردی در سیستم‌های تهویه مطبوع و فن های هواکش است که نقش کنترل جریان هوا را ایفا می کند. دمپرها به صورت دریچه‌هایی متحرک طراحی شده‌اند که می‌توانند مسیر عبور هوا را باز یا بسته نمایند یا میزان عبور هوا را تنظیم کنند. این قابلیت موجب می‌شود که دمپر هواکش نقش مهمی در افزایش راندمان و عملکرد سیستم‌های تهویه داشته باشد.
انواع دمپر هواکش
دمپر فلزی (Metal Damper): عمومی ترین نوع دمپر که از ورق‌های فلزی ساخته می شود و معمولاً بر روی کانال‌های هوا تعبیه می‌شود.
دمپر لولایی (Blade Damper): دارای چند تیغه است که این پره ها می‌توانند به صورت مستقل یا همزمان باز و بسته شوند.
دمپر پروانه‌ای (Butterfly Damper): تیغه‌ای بزرگ به شکل پروانه که در مرکز کانال تعبیه شده و با چرخش، تیغه مسیر هوا را تنظیم می نماید.
دمپر اسلایدی (Slide Damper): از نوعی صفحه‌ی کشویی تشکیل شده که به صورت خطی باز و بست می‌شود.
دمپر آتش (Fire Damper): دمپر خاصی که در موارد اضطراری مثل آتش‌سوزی برای جلوگیری از انتشار دود و آتش به بخش‌های دیگر سیستم تعبیه می‌شود.
کاربردهای دمپر هواکش
کنترل جریان هوا: دمپرها می‌توانند میزان هوای ورودی یا خروجی را تنظیم کنند و جریان هوا را کنترل نمایند.
تعادل فشار: در سیستم‌های تهویه، دمپرها میزان فشار هوا در بخش‌های مختلف کانال‌ها را کنترل می نمایند که متعادل شود.
جلوگیری از اصراف انرژی: با تنظیم دقیق دمپر، مصرف انرژی، سیستم تهویه بهینه می‌شود.
ایمنی و حفاظت: دمپرهای آتش در زمان حریق بطور اتوماتیک فعال شده و از گسترش آتش و دود جلوگیری می‌ نمایند.
عملکرد و ساختار دمپر هواکش
این دمپر معمولاً شامل یک یا چند تیغه متحرک هست که روی محورهایی نصب شده‌اند. این تیغه‌ها با حرکت چرخشی یا خطی مسیر عبور هوا را باز یا مسدود می کنند. حرکت دمپر ممکن است به صورت دستی (با اهرم یا دستگیره) یا اتوماتیک (با موتور الکتریکی یا مکانیزم‌های هوشمند) صورت پذیرد.
متریال سازنده دمپر 
دمپرها از جنس فلزاتی مانند فولاد، آلومینیوم یا گالوانیزه تولید می‌شوند تا مقاومت کافی در برابر فشار هوا، رطوبت و خوردگی دارا باشند. در بعضی موارد که نیاز به عایق‌بندی حرارتی یا صوتی باشد، دمپرها ممکن است دارای پوشش‌های خاص یا از موادی مثل کامپوزیت باشند.
محاسن و معایب دمپر هواکش
محاسن:
افزایش کنترل و انعطاف‌پذیری در سیستم تهویه
کاهش مصرف و هدررفت انرژی
قابلیت نصب سریع و آسان
افزایش طول عمر سیستم تهویه با کاهش فشار اضافی
ایمنی در مواقع اضطراری
معایب:
در صورت نصب یا تنظیم نادرست می‌تواند باعث کاهش کارایی سیستم شود
نیاز به نگهداری منظم جهت جلوگیری از گیر کردن تیغه‌ها
احتمال خوردگی یا فرسودگی در محیط‌های خیلی مرطوب
نکات مهم در انتخاب دمپر هواکش
اندازه و سایز کانال: دمپر باید متناسب با ابعاد کانال هوا طراحی و ساخته شود.
نوع جریان هوا: جریان هوای سرد، گرم یا همراه با ذرات خاص نیازمند دمپرهای مخصوص می باشد.
شرایط محیطی: رطوبت، دما و وجود مواد خورنده باید در انتخاب جنس دمپر مدنظر قرار گیرند.
نحوه کنترل: دستی یا اتوماتیک بودن دمپر بر اساس نیاز سیستم انتخاب می‌شود.
نتیجه‌گیری
دمپر هواکش یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های تهویه مطبوع است که با تنظیم جریان هوا، به بهبود عملکرد، کاهش مصرف انرژی و افزایش ایمنی سیستم کمک می‌ نماید. شناخت انواع دمپرها و کاربردهای آنها، انتخاب مناسب دمپر و نصب صحیح آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا سیستم تهویه به بهترین شکل ممکن عمل نماید.